The Hidden Dilemma × ธเนศ วงศ์ยานนาวา : The Many Faces of Fatherhood

‘พ่อ’ ไม่ได้เป็นแค่ตำแหน่งในบ้าน แต่คือกรอบความคิดที่หล่อหลอมชีวิตคนและสังคม ตั้งแต่การเป็นผู้นำครอบครัว ไปจนถึงภาพแทนของอำนาจ ศีลธรรม และการปกครอง หากมองลึกลงไป ‘ความเป็นพ่อ’ (Fatherhood) คือบทบาทที่เกิดจากทั้งความเข้าใจร่วมของมนุษย์ และการประกอบสร้างทางวัฒนธรรมในแต่ละสังคม จึงมีได้หลายหน้า หลายชั้น และหลายความหมาย

ในทางชีววิทยา ‘พ่อ’ คือมนุษย์เพศชายผู้ให้กำเนิดลูก ในสามัญสำนึก ‘พ่อ’ มักผูกกับอำนาจและความรับผิดชอบต่อครอบครัว ทว่าคำนี้ไม่หยุดอยู่แค่บ้านเรือนเพียงเท่านั้น แต่มันยังขยายไปสู่พระผู้เป็นเจ้า ไปสู่ระเบียบของรัฐ และไปสู่ความทรงจำร่วมของยุคสมัย

The Hidden Dilemma จึงชวนอาจารย์ ‘ธเนศ วงศ์ยานนาวา’ ถลกนิยามเดิม เปิดประวัติศาสตร์ และวางกรอบนิยามลง เพื่อมอง ‘พ่อ’ ผ่านรูปแบบ–หน้าที่–ความหมายที่ทั้งหลากหลายและกว้างขวาง ไม่เพียงเพื่อเข้าใจความเป็นพ่อมากกว่าเดิม แต่เพื่อเข้าใจพัฒนาการของแนวคิดที่ฝังลึกในสำนึกของผู้คน

ย้อนความเป็นมาตั้งแต่บทบาทของพ่อและแม่ในสังคมของลิงสายพันธุ์ต่าง ๆ ไปจนถึงความเป็นพ่อในยุคดึกดำบรรพ์ เรื่อยมาถึงปัจจุบัน เพื่อสะท้อนให้เห็นความเป็นพ่อในรูปแบบที่แตกต่างหลากหลายจากภาพดั้งเดิมหรือครอบครัวแบบนิวเคลียร์ (Nuclear Family) ไม่ว่าจะเป็นสังคมที่มีพ่อหลายคน สังคมที่ความเป็นพ่อไม่ผูกกับสายเลือด หรือสังคมที่สืบสายเลือดผ่านครอบครัวฝั่งแม่

นอกจากจะสะท้อนความแตกต่างหลากหลายของความเป็นพ่อแล้ว การย้อนไปสำรวจความเป็นมายังชี้ให้เห็นว่า ความเป็นพ่ออาจไม่ได้ถือกำเนิดมาเพื่อเป็นบทบาทของครอบครัวอย่างเดียว หากยังเป็นภาพสะท้อนของการคงรักษาอำนาจของเพศชายในสังคม หรือแม้แต่เครื่องมือเชิงความคิดที่ใช้ในการปกครอง ผ่านกรณีศึกษาตั้งแต่อาณาจักรจีนโบราณ ชนพื้นเมืองอักตาในฟิลิปปินส์ ชนเผ่ามูซู แทนซาเนีย ยุโรปตะวันตก สหรัฐอเมริกา และอีกมากมาย

The People ได้มีโอกาสพูดคุยกับอาจารย์ ธเนศ วงศ์ยานนาวา ในประเด็นเหล่านี้ จนกลายเป็นบทสนทนาความยาวเกือบสี่ชั่วโมง ซึ่งจะถูกเรียงร้อยและนำเสนอโดยแบ่งออกเป็น ‘ตอน’ จำแนกตามกรอบประเด็นและกรณีศึกษาที่กล่าวถึง ผ่านคอลัมน์ The Hidden Dilemma ฉบับพิเศษ ที่จะชวนนักคิด นักสร้างสรรค์ และนักวิชาการ มามองเรื่องราวรอบตัวในมุมที่ต่างออกไป

สามารถติดตาม The Hidden Dilemma ฉบับพิเศษกับอาจารย์ ธเนศ วงศ์ยานนาวา ได้ในทุกวันเสาร์ที่สองและสี่ของทุกเดือน และ The Hidden Dilemma ฉบับปกติในทุกวันพุธของทุกสัปดาห์