‘Gripen’ ค่านิยมสวีเดนในน่านฟ้าไทย

ในยุคที่ท้องฟ้าไทยมีเสียงคำรามแปลกใหม่ ไม่ใช่น้ำเสียงอันคุ้นเคยของนกเหล็กจากมหาอำนาจที่เราเคยคุ้น แต่เป็นเสียงจากดินแดนสแกนดิเนเวีย เสียงของเครื่องบินรบที่มีชื่อว่า ‘Gripen’ ที่เหมือนกำลังพาภูมิปัญญาและแนวคิดเรื่องความพอดีบินข้ามซีกโลก มาสานฝันความเป็นอิสระในน่านฟ้าไทย

Gripen คือการผลิบานของปรัชญา ‘Lagom’ แนวคิดของชาวสวีเดนที่ยึดมั่นในความ ‘พอดี’ ไม่มากไป ไม่น้อยไป หากแต่อยู่ตรงกลางอย่างพอเหมาะพอควร ฟังดูไม่ต่างจาก ‘เศรษฐกิจพอเพียง’ ที่ฝังรากในสังคมไทยมานาน เมื่อตัดสินใจเลือก Gripen จึงไม่ใช่แค่เรื่องยุทโธปกรณ์ หากคือการเลือกแนวทางที่สาม ทางที่ไม่ต้องเอียงซ้ายหรือขวา ไม่ต้องนบนอบใครให้เหน็ดเหนื่อยหัวใจ

จิตวิญญาณแห่งความเป็นกลาง

สวีเดนและไทยต่างมีเส้นทางที่คล้ายคลึงในเวทีโลก ทั้งคู่ไม่ใช่รัฐมหาอำนาจ ไม่เคยใช้กำลังเป็นเครื่องต่อรอง และต่างก็ยึดมั่นในหลักความเป็นกลางมาอย่างยาวนาน 

Gripen ในน่านฟ้าไทยจึงไม่ได้เป็นแค่เครื่องบิน แต่มันคือการแสดงออกทางอ้อมว่า เราเลือกที่จะยืนในค่ายของตัวเอง ไม่ถูกดึงไปเป็นเบี้ยในเกมของฝ่ายใดฝ่ายหนึ่ง ท่ามกลางโลกที่มหาอำนาจพยายามลากประเทศเล็กไปอยู่ในฝั่งใดฝั่งหนึ่ง Gripen จึงกลายเป็นสัญลักษณ์ของการไม่ยอมจำนนต่ออิทธิพลที่อยู่เหนืออธิปไตย

SAAB: นิทานของผู้ไม่ยอมจำนนต่อกฎเกณฑ์

ปี 1937 ขณะที่เงาเมฆสงครามลอยปกคลุมยุโรป บริษัทผลิตอาวุธสวีเดน ‘AB Bofors’ ได้ให้กำเนิด ‘SAAB’ (Svenska Aeroplan Aktiebolaget) เพื่อเติมเต็มความฝันของสวีเดนที่จะพึ่งพาตัวเองด้านอากาศยาน

SAAB ไม่เคยยอมเดินตามรอยเท้าเดิม ๆ ที่โลกกำหนดไว้ เมื่อมหาอำนาจมุ่งสร้างเครื่องบินขนาดใหญ่ ราคาแพง และซับซ้อน SAAB กลับเลือกออกแบบเครื่องบินที่เล็กกว่าแต่ฉลาดกว่า ทรงพลังแต่ประหยัด เข้าใจโลกที่เปลี่ยนแปลงเร็วเกินกว่าจะจมปลักอยู่กับสิ่งเดิม

ศิลปะแห่งนวัตกรรม

“Less is More” คือหัวใจของแนวคิดแบบสแกนดิเนเวีย ความเรียบง่ายที่เปี่ยมประสิทธิภาพ และ Gripen ก็คือภาพสะท้อนของแนวคิดนั้น

Gripen มาพร้อมระบบสงครามอิเล็กทรอนิกส์ที่เปลี่ยนเวทีรบให้กลายเป็นสนามมายากล ทำให้ตัวเองหายไปจากเรดาร์ศัตรู แล้วปรากฏตัวอีกครั้งในตำแหน่งที่ไม่มีใครคาดถึง ระบบ IRST (Infra-Red Search and Track) ของมันสามารถตรวจจับเป้าหมายที่เล็กกว่าปกติถึงสิบเท่า ขณะที่ระบบ Avionics แบบ Modular ช่วยให้ปรับอัปเดตได้ตลอดเวลา Gripen จึงเติบโตไปพร้อมโลกที่เปลี่ยนแปลง ไม่ยึดติดกับเทคโนโลยีเมื่อวาน

แนวคิด ‘Jantelagen’ หรือปรัชญาสวีเดนที่ไม่โอ้อวด ไม่ถือตัว ก็แฝงอยู่ในทุกอณูของ Gripen มันไม่ได้ถูกออกแบบให้บินเดี่ยวลำพัง แต่มาพร้อมระบบ Datalink ที่เชื่อมต่อกับเครื่องบินอื่นและระบบภาคพื้นดิน กลายเป็นหน่วยรบแบบเครือข่าย ที่ประสานงานกันได้ราวกลุ่มนักเต้นที่รู้จังหวะกันดี

เงื่อนไขแห่งอิสรภาพ

Gripen ไม่ได้ถูกขายมาพร้อมเงื่อนไขทางการเมือง ไม่มีพันธะให้ต้องซื้อเฉพาะอาวุธจากซัพพลายเออร์เจ้าใดเจ้าเดียว SAAB เปิดกว้างให้ประเทศผู้ใช้งานเลือกสิ่งที่ดีที่สุดสำหรับตนเอง

นอกจากนี้ Gripen ยังขึ้นลงบนถนนหลวงได้ ใช้รันเวย์เพียง 600 เมตร เมื่อเทียบกับเครื่องบินรบที่ต้องพึ่งพาสนามบินขนาดใหญ่ นั่นคือความคล่องตัวที่หาไม่ได้จากเครื่องบินในรุ่นใกล้เคียง อาวุธหลักอย่างขีปนาวุธ Meteor ก็เป็นอีกสิ่งที่ทำให้ Gripen ไม่ด้อยไปกว่าใครในอากาศ

ปรัชญาแห่งความยั่งยืน

ความยั่งยืนในสายตาของสวีเดนไม่ได้จำกัดอยู่แค่เรื่องพลังงาน แต่มันคือการสร้างสิ่งที่อยู่ได้นาน ใช้ได้นาน และอัปเกรดได้ง่าย Gripen จึงถูกออกแบบให้บำรุงรักษาง่าย ใช้ช่างระดับกลางก็จัดการได้ และที่สำคัญคือ หนึ่งลำสามารถทำหน้าที่ได้หลากหลาย ไม่ต้องซื้อแยกตามภารกิจ

และทั้งหมดนี้คือเหตุผลว่าทำไม SAAB กับไทยจึงเข้ากันได้ดี ทั้งสองต่างเป็น ‘คนตัวเล็กที่เก่งกาจ’ ที่ไม่ยอมให้ข้อจำกัดมาขีดเส้นให้เดิน

ความหมายที่ลึกกว่านั้น

ในโลกที่เต็มไปด้วยเส้นแบ่งและแรงดึงจากขั้วอำนาจ การมี Gripen ประจำการในไทยคือถ้อยแถลงที่ไม่ต้องใช้คำพูด เราเป็นมิตรกับทุกคน แต่ไม่ยอมให้ใครมาบงการ เราเลือกแนวทางที่ไม่จำเป็นต้องยิ่งใหญ่ แต่ยั่งยืน

เสียงคำรามของ Gripen ในท้องฟ้าไทยจึงไม่ใช่แค่เสียงของเครื่องจักรกล แต่มันคือเสียงของ ‘ค่านิยมสวีเดน’ ที่กำลังแผ่ปีกปกป้องน่านฟ้าของเรา ด้วยหลักคิดที่ว่า ความแข็งแกร่งไม่จำเป็นต้องใหญ่โตเสมอไป แต่อยู่ที่การรู้คุณค่าของตนเอง และความกล้าที่จะยืนหยัดในจุดที่เหมาะสมที่สุด

เพราะบางครั้ง วิธีที่ดีที่สุดในการปกป้องประเทศ อาจไม่ใช่การครอบครองอำนาจล้นมือ แต่คือการเลือกพลังที่รู้จักขีดจำกัด เข้าใจความหมายของคำว่า ‘พอ’ และพร้อมเติบโตไปกับเราอย่างไม่ทิ้งกันกลางทาง

 

เรียบเรียง: พาฝัน ศรีเริงหล้า

ภาพ: ศูนย์ภาพเครือเนชั่น

 

อ้างอิง

"Does India Need a Stealth Fighter?" Saab, www.saab.com/markets/india/gripen-for-india/gripen-for-india/does-india-need-a-stealth-fighter. Accessed 7 Aug. 2025.

"Gripen vs 5th Generation: Balancing Performance and Availability for Czech Defense." Aero-Space.eu, 18 July 2023, aero-space.eu/2023/07/18/gripen-vs-5th-generation-balancing-performance-and-availability-for-czech-defense/. Accessed 7 Aug. 2025.

"Top 10 Fighter Jets." University of Massachusetts Lowell – CSR, csr.cs.uml.edu/top-10-fighter-jets. Accessed 7 Aug. 2025.

"All About Gripen’s Offensive Electronic Warfare Capabilities." Saab, www.saab.com/markets/india/gripen-for-india/technology/all-about-gripens-offensive-electronic-warfare-capabilities. Accessed 7 Aug. 2025.

"Royal Thai Air Force Confirms Selection of Saab’s Gripen E/F." Saab Newsroom, 2025, www.saab.com/newsroom/press-releases/2025/royal-thai-air-force-confirms-selection-of-saabs-gripen-ef. Accessed 7 Aug. 2025.

"Thai Air Force Saab Gripen Win, F-16 Loss." Aerospace Global News, aerospaceglobalnews.com/news/thai-air-force-saab-gripen-win-f-16-loss/. Accessed 7 Aug. 2025.

"An Aviation Industry Is Born – Saab’s Early Years." Saab Newsroom, Nov. 2015, www.saab.com/newsroom/stories/2015/november/an-aviation-industry-is-born--saabs-early-years. Accessed 7 Aug. 2025.

"Thailand Confirms Gripen E Selection." The Aviationist, 4 June 2025, theaviationist.com/2025/06/04/thailand-confirms-gripen-e-selection/. Accessed 7 Aug. 2025.

"Thai Air Force to Buy 12 Gripen Fighter Jets for B60bn." Bangkok Post, www.bangkokpost.com/thailand/general/3042966/thai-air-force-to-buy-12-gripen-fighter-jets-for-b60bn#google_vignette. Accessed 7 Aug. 2025.

"Thailand to Acquire First Tranche of Four Gripen E/Fs; Kai Seals Deals for 12 More FA-50s for Philippines." Breaking Defense, June 2025, breakingdefense.com/2025/06/thailand-to-acquire-first-tranche-of-four-gripen-e-fs-kai-seals-deals-for-12-more-fa-50s-for-philippines/. Accessed 7 Aug. 2025.

"Ambassaden: Falska Rykten – Gripen Har Inte Stoppats." Omni, omni.se/ambassaden-falska-rykten-gripen-har-inte-stoppats/a/OoVMdk. Accessed 7 Aug. 2025.

"Lagom: The Swedish Concept You Need to Hear About." Medium, medium.com/mind-cafe/lagom-the-swedish-concept-you-need-to-hear-about-fc095908e48a. Accessed 7 Aug. 2025.

"The Bamboo Breaks: Thailand’s Diplomatic Challenge." Asialink, University of Melbourne, asialink.unimelb.edu.au/diplomacy/article/bamboo-breaks-thailand-diplomatic-challenge/. Accessed 7 Aug. 2025.

"Jantelagen: Why Swedes Won’t Talk About Wealth." BBC Worklife, www.bbc.com/worklife/article/20191008-jantelagen-why-swedes-wont-talk-about-wealth. Accessed 7 Aug. 2025.

"Vad är Hållbarhet?" Lund University, www.hallbarhet.lu.se/forskning/vad-ar-hallbarhet. Accessed 7 Aug. 2025.