ท่อง ‘สุโขทัย’ Hidden Gem แห่งภาคเหนือกับการถักทออนาคตด้วยเศรษฐกิจสร้างสรรค์

เมื่อพูดถึง ‘สุโขทัย’ ภาพที่ผุดขึ้นในใจของคนส่วนใหญ่ มักวนเวียนอยู่กับอุทยานประวัติศาสตร์ เจดีย์เก่า และแสงสีทองของเมืองแห่งรุ่งอรุณ พื้นที่ซึ่งถูกมองว่าเป็นรากเหง้าทางวัฒนธรรมของชาติ ทว่าในความเงียบสงบของเมืองเก่านี้ ยังซ่อนความน่าสนใจนอกเหนือจากนั้นเอาไว้อยู่เสมอ ทั้งเครือข่ายชุมชนช่างฝีมือ แหล่งท่องเที่ยวที่น่าสนใจ และผู้ประกอบการรุ่นใหม่ที่กำลังทดลองเปลี่ยนทุนทางวัฒนธรรมให้กลายเป็นคุณค่าทางเศรษฐกิจอย่างยั่งยืน สุโขทัยจึงไม่ได้มีเพียง ‘อดีต’  ให้ย้อนมอง แต่ยังมี ‘อนาคต’ ที่กำลังถูกถักทอขึ้นอย่างช้า ๆ จากรากเหง้าของผู้คนในพื้นที่

 

 

การเดินทางครั้งล่าสุดที่จัดโดย ‘TCEB’ (Thailand Convention and Exhibition Bureau) ร่วมกับ ‘Northern MICE’ คือความพยายามที่จะเผยให้เห็นมิตินั้น ผ่านเส้นทาง UNESCO Craft Route: The Realm of Craft & Wellness ซึ่งพาผู้เข้าร่วมสัมผัสเศรษฐกิจสร้างสรรค์ในสนามจริง ตั้งแต่การเรียนรู้ในชุมชนบ้านท่าโพธิ์ในจังหวัดพิษณุโลกและพิพิธภัณฑ์ผ้าทองคำบ้านหาดเสี้ยว ไปจนถึงสุนทรีย์ผ้าไทยกับศิลปะผ้าทอมือจากชาวไทยพวน พร้อมกิจกรรมเวิร์กช็อปเชิงสร้างสรรค์และกิจกรรมพักจิตพักใจอย่างการตักบาตร นวดแผนไทย และทำยาดมสมุนไพรในชุมชน ทั้งหมดนี้ไม่ใช่เพียงแผนท่องเที่ยวเพียงอย่างเดียวแต่เป็นการสัมผัสประสบการณ์เพื่อมองเห็นความเป็นไปได้ในการเชื่อมโยง ‘ธุรกิจ–ชุมชน–อัตลักษณ์’ ให้เติบโตไปด้วยกัน

ในมุมเชิงนโยบาย การเคลื่อนไหวนี้สะท้อนแนวคิดและสิ่งที่ Northern MICE พยายามจะผลักดัน ที่ไม่ได้มองเป้าหมายเพียงการจัดประชุมหรือนำคนเข้าสู่พื้นที่เพียงเท่านั้น แต่ยังเป็นเครื่องมือฟื้นฟูเมืองและสร้างคุณค่าทางสังคม ผ่านการออกแบบประสบการณ์ที่เชื่อมธุรกิจเข้ากับทุนทางวัฒนธรรมและความสุขของผู้คน การใช้ Craft และ Wellness จึงไม่ใช่เพียงธีมของทริป แต่เป็นกลไกในการทดลองว่าเมืองรองสามารถสร้างเศรษฐกิจแบบไหนได้บ้าง เมื่อยืนอยู่บนจุดแข็งของตัวเอง

 

 

ท่ามกลางกระแสพัฒนาเมืองที่มักเริ่มจากการสร้างสิ่งใหม่ สุโขทัยเลือกจะต่อยอดของเดิมอย่างมีชั้นเชิง ความร่วมมือของ TCEB และ Northern MICE ทำให้เมืองเล็กแห่งนี้กลายเป็นตัวอย่างของการขยับจาก ‘ปลายทางท่องเที่ยว’ สู่ ‘โมเดลเมืองสร้างสรรค์’ ที่เติบโตจากรากวัฒนธรรมแท้จริง และอาจกลายเป็นต้นแบบให้เมืองรองอื่น ๆ ในภาคเหนือได้เรียนรู้ต่อไป

เนื้อแท้ของวัฒนธรรม

ทริปนี้เริ่มที่สนามบินพิษณุโลก แล้วไปที่ชุมชนท่าโพธิ์ ในพิษณุโลก จุดเด่นของที่นี่คือให้คนมา ‘ลงมือทำ’ และเรียนรู้วิถีท้องถิ่น เช่น ของกินพื้นบ้าน งานมือเล็ก ๆ และผลิตภัณฑ์สมุนไพรในชุมชน ความรู้สึกคือบ้าน ๆ แต่จริงใจ เป็นการหยิบเอาวัฒนธรรมและภูมิปัญญาพื้นบ้านมานำเสนอและสร้างโอกาสในการต่อยอดเป็นประโยชน์ที่กว้างขวางกว่าเดิมในอนาคต

 

 

หลังจากเดินทางมาพักที่สุโขทัยแล้ว ในวันถัดมาเราก็ได้มุ่งหน้าไปที่ศรีสัชนาลัย และได้แวะ ‘สาธร’ พิพิธภัณฑ์ผ้าทองคำ บ้านหาดเสี้ยว จุดนี้ช่วยเปิดโลกเรื่องผ้าทอของชุมชนไทยพวน ผ้าแต่ละผืนมีที่มาและเรื่องเล่าชัดเจน ไม่ใช่แค่ของสวยงาม แต่เป็นความรู้และความจำของชุมชน พิพิธภัณฑ์ทำให้เห็นว่าการเก็บรักษาอดีตยังเชื่อมได้กับปัจจุบัน

 

 

อีกที่หนึ่งที่มีความน่าสนใจไม่แพ้คือการได้แวะไปที่ ‘สุนทรีย์ผ้าไทย’ และสำรวจศิลปะผ้าทอมือของชาวไทยพวน ที่นี่ไม่ได้มีแค่โชว์ผ้า แต่ทำให้เราได้เห็นถึงกรรมวิธีการทอ และเห็นงานออกแบบที่นำลายดั้งเดิมไปต่อยอดให้ร่วมสมัย สิ่งที่สัมผัสได้คือเสน่ห์ของงานมือที่ยังมีชีวิต อีกทั้งยังมีกิจกรรมเวิร์กช็อปให้ได้ลองทำพวกกุญแจแฮนเมดด้วยตนเอง นอกจากจะมีของที่ระลึกติดมือกลับไปแล้ว ยังเป็นการสัมผัสเบื้องหลังของผลงานแฮนเมดว่ากว่าจะออกมาเป็นชิ้นหนึ่งนั้นอาศัยเรี่ยวแรงและความพยายามเพียงไหน

 

 

นอกจากนั้นก็ยังมี ‘บ้านพระพิมพ์’ เมืองสุโขทัย สถานที่ที่ชุมชนยังคงรักษาศิลปะการสร้างพระเครื่องและพระพิมพ์แบบดั้งเดิมไว้ได้อย่างงดงาม ภูมิปัญญานี้เกิดจากการผสมผสานระหว่างศาสนา ศิลปะ และความเชื่อของผู้คนในพื้นที่ ที่นี่เปิดให้ผู้มาเยือนได้ลองพิมพ์พระด้วยดินสามสีตามแบบโบราณ ซึ่งแต่ละขั้นตอนเต็มไปด้วยความประณีตและสมาธิ เป็นกิจกรรมที่สะท้อนความเชื่อว่าศิลปะกับจิตใจเป็นสิ่งเชื่อมโยงกัน การได้สัมผัสดินและสร้างงานด้วยมือจึงไม่ใช่แค่การเรียนรู้ แต่ยังเป็นการเยียวยาใจอย่างหนึ่ง

 

 

ภาพรวมทั้งหมดนี้ทำให้เห็นเมืองในแบบที่ต่างจากภาพจำเรื่องโบราณสถาน สุโขทัยและพิษณุโลกยังมีวัฒนธรรมและภูมิปัญญาให้เรียนรู้ ทั้งทักษะงานผ้า วิถีชุมชน และความพยายามเล็ก ๆ ที่ทำกันทุกวัน จุดแข็งไม่ได้อยู่ที่ตึกใหญ่หรือแลนด์มาร์กดัง แต่อยู่ที่ประสบการณ์ง่าย ๆ ที่ทำให้คนมาเยือนเข้าใจพื้นที่มากขึ้น และเปิดโอกาสให้คนท้องถิ่นมีรายได้เพิ่มขึ้นด้วย เป็นการท่องเที่ยวในแบบที่ได้สัมผัสเนื้อในของตำแหน่งแห่งที่นั้น ๆ อย่างจริงจัง

 

เศรษฐกิจใหม่ของเมือง

นอกจากงานคราฟต์และผ้าทอ สิ่งที่ทำให้เส้นทางนี้พิเศษคือการได้สัมผัสแนวคิด ‘Wellness’ ในแบบไทยแท้ ที่ไม่จำกัดอยู่แค่การผ่อนคลายร่างกาย แต่เชื่อมโยงกับวิถีชีวิตและความเชื่อของคนในพื้นที่

 

 

ตั้งแต่การตักบาตรยามเช้าในบรรยากาศเรียบง่ายริมแม่น้ำ ณ วัดตระพังทอ การนวดแผนไทยโดยหมอนวดชุมชน ไปจนถึงกิจกรรมทำยาดมสมุนไพรและลูกประคบจากวัตถุดิบในท้องถิ่น ณ ‘อัญชนา’ สปาแอนด์มาสสาจ โดยทุกกิจกรรมไม่ได้จัดขึ้นเพื่อความสวยงามของโปรแกรม แต่เพื่อให้ผู้มาเยือนได้ ‘อยู่ร่วม’ กับชุมชนจริง ๆ

 

 

สิ่งที่เห็นได้ชัดคือคุณค่าและเสน่ห์ที่ซ่อนเร้นอยู่ที่สุโขทัยและพิษณุโลกที่บ่งบอกถึงศักยภาพ ในการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมไปสู่เศรษฐกิจสร้างสรรค์ โดยเฉพาะในเชิง Wellness ที่สามารถสร้างรายได้และคุณค่าทางใจให้กับคนในพื้นที่ไปพร้อมกัน

เมื่อคนในชุมชนรู้สึกภูมิใจในสิ่งที่ทำ และผู้มาเยือนรู้สึกว่าตัวเองได้เรียนรู้อะไรบางอย่างกลับไป เมืองนั้นก็เริ่มมีพลังขับเคลื่อนที่ยั่งยืนกว่าการพึ่งพานักท่องเที่ยวระยะสั้น มองในมุมกว้าง แนวทางแบบ Craft & Wellness ยังสะท้อนการพัฒนาเมืองที่ไม่จำเป็นต้องเริ่มจากการลงทุนขนาดใหญ่ แต่เริ่มจาก ‘คุณค่าที่มีอยู่แล้ว’ ของผู้คนและวัฒนธรรม

สิ่งที่ TCEB และ Northern MICE ทำจึงไม่ใช่เพียงการจัดทริป แต่เป็นการสร้างต้นแบบให้เห็นว่า เมืองรองในไทยสามารถเติบโตจากความสุข ความร่วมมือ และรากวัฒนธรรมได้จริง

 

คุณค่าที่ถูกดึงออกมาให้สัมผัสได้

หัวใจของเส้นทางนี้คือการทำให้สิ่งที่มีอยู่แล้วในพื้นที่ กลายเป็นประสบการณ์ที่คนเข้าถึงได้จริง ทั้งคนไทยและต่างชาติจะได้เห็นคุณค่าของงานผ้า วิถีสงบเรียบง่าย และภูมิปัญญาท้องถิ่นในรูปแบบที่จับต้องได้ เช่น การลองทอผ้า การทำสมุนไพร การฟังเรื่องเล่าในพิพิธภัณฑ์ การออกแบบกิจกรรมแบบนี้ทำให้ผู้มาเยือนเข้าใจที่มาและความหมาย ไม่ใช่แค่ชมแล้วผ่านไป

 

 

เมื่อคุณค่าถูกสื่อสารอย่างถูกวิธี ผลลัพธ์คือความเข้าใจและความไว้วางใจต่อเมือง เพิ่มโอกาสให้เกิดความร่วมมือทางธุรกิจขนาดเล็ก การสั่งงานต่อเนื่อง และการกลับมาเยือนซ้ำ สิ่งที่เคยเป็น ‘ของดีในท้องถิ่น’ ถูกยกระดับเป็นประสบการณ์ที่มีมาตรฐานพอสำหรับตลาดสากล แต่ยังคงอัตลักษณ์เดิมไว้ครบถ้วน

 

 

บทบาทของ TCEB และ Northern MICE อยู่ที่การคัดเลือก เชื่อมจุด และจัดวางรายละเอียดให้ลงตัว เพื่อให้ผู้มาเยือนได้สัมผัสเนื้อแท้ของพื้นที่อย่างเป็นธรรมชาติ เมืองจึงไม่ได้ถูกแต่งขึ้นใหม่ แต่ถูกทำให้มองเห็นชัดขึ้นว่าอะไรคือคุณค่าที่แท้จริง และจะส่งต่อคุณค่านั้นอย่างเรียบง่ายแต่ยั่งยืนได้อย่างไร