‘ลูเซียส ควินก์ติอุส ซินซินนาตัส’ รบชนะ สละตำแหน่งผู้นำ แล้วกลับไปไถนา

เรื่องราวของ ‘ลูเซียส ควินก์ติอุส ซินซินนาตัส’ เป็นตำนานที่มีพื้นฐานจากประวัติศาสตร์ ซึ่งชาวโรมันเล่าขานกันยาวนานกว่า 2,000 ปี ชายผู้นี้ไม่ได้จารึกชื่อไว้ในประวัติศาสตร์เพราะสร้างจักรวรรดิอันกว้างใหญ่ หรือครองอำนาจยาวนาน หากแต่เพราะเขาเลือกที่จะวางอำนาจลงอย่างรวดเร็ว และกลับไปจับคันไถในไร่นาของตนเอง

ก่อนหน้าที่จะมีชื่อเสียง ซินซินนาตัสเป็นขุนนางสายปิตริเชียนที่ดำรงตำแหน่งกงสุลมาก่อน ถูก เล่าขานว่า ภายหลังเผชิญปัญหาทางการเงินจนต้องขายทรัพย์สิน และหันหลังให้ความทะเยอทะยานทางการเมือง เขาใช้ชีวิตอย่างสมถะในไร่เล็ก ๆ ริมฝั่งไทเบอร์ 

แต่เมื่อปี 458 ก่อนคริสตกาล โรมต้องเผชิญภัยใหญ่จาก ‘เผ่าเอควี’ (Aequi) กองทัพโรมันถูกล้อมและใกล้พ่ายแพ้ วุฒิสภาตัดสินใจใช้มาตรการสุดท้ายคือแต่งตั้ง ‘Dictator’ ผู้มีอำนาจสูงสุดชั่วคราวเพื่อนำกองทัพกอบกู้วิกฤต และชื่อที่ทุกคนเรียกหาก็คือ ซินซินนาตัส

ทูตจากโรมมาพบเขาที่ไร่ ขณะเขากำลังจับคันไถอยู่กลางทุ่ง ภาพนั้นกลายเป็นฉากประวัติศาสตร์ที่ถูกเล่าขาน เขายอมทิ้งจอบ เสื้อน้อยอาบเหงื่อ เพื่อขี่ม้าเข้าสู่กรุงโรม รับอำนาจเผด็จการด้วยความจำเป็น มิใช่ด้วยความกระหาย

เขารวบรวมทัพอย่างเร่งด่วน เคลื่อนพลไปช่วยเหลือกองทัพที่ถูกล้อม และในเวลาไม่นานก็สามารถปลดวงล้อม ทำให้โรมันกลับมาชนะศึก ภายในไม่กี่สัปดาห์ โรมันพลิกจากความสิ้นหวังสู่ชัยชนะ

ตามกฎหมายตำแหน่ง Dictator มีวาระหกเดือนเต็ม แต่ซินซินนาตัสกลับสละอำนาจ เพียงประมาณ 15 วัน หลังจากได้รับแต่งตั้ง นั่นหมายความว่าเขาไม่ได้ครองอำนาจแม้แต่หนึ่งเดือนเต็ม เมื่อศึกสงบ เขาเดินทางกลับ และจับคันไถต่อราวกับไม่มีอะไรเกิดขึ้น

ภาพของชายผู้ “ชนะแล้ววางดาบ ได้อำนาจแล้วคืนอำนาจ” กลายเป็นตำนานเล่าขานถึงความซื่อสัตย์ต่อบ้านเมืองและความไม่ยึดติดในตำแหน่ง ชาวโรมันถือว่านี่คือตัวอย่างสูงสุดของ ‘virtus’ คุณธรรมแห่งนักรบผู้กล้า และ ‘simplicitas’ ความเรียบง่ายที่ไม่หลงใหลในเกียรติยศ

เรื่องราวของซินซินนาตัสได้รับการบันทึกโดยนักประวัติศาสตร์ยุคหลัง ซึ่งอาจมีการแต่งเติมเพื่อส่งเสริมอุดมคติของผู้นำที่พวกเขาต้องการยกย่อง

นักปราชญ์อย่าง ‘ซิเซโร’ (Cicero) ยกซินซินนาตัสเป็นมาตรฐานของผู้นำที่แท้จริง ขณะที่ ‘ลิวี’ (Livy) บันทึกเรื่องราวของเขาไว้เพื่อสอนลูกหลานโรมันว่า ความยิ่งใหญ่มิได้วัดจากระยะเวลาที่ครองอำนาจ แต่จากการรู้จักคืนอำนาจเมื่อถึงเวลา

บั้นปลายชีวิตของซินซินนาตัสจบลงอย่างเงียบงาม เขาไม่กลับสู่การเมืองอีก และใช้ชีวิตเรียบง่ายจนสิ้นลมหายใจในไร่นาของตนเอง แต่ชื่อของเขากลับไม่จางหาย หากกลายเป็นแรงบันดาลใจให้โรมันรุ่นแล้วรุ่นเล่าตามหาแบบอย่างของ ‘ผู้นำที่เพียงพอแล้ว’

เรื่องราวของเขายังข้ามกาลเวลามาถึงโลกใหม่ ในศตวรรษที่ 18 ผู้นำการปฏิวัติอเมริกาอย่าง ‘จอร์จ วอชิงตัน’ ถูกยกย่องว่าเป็น ‘ซินซินนาตัสแห่งสหรัฐฯ’ เพราะหลังจากชนะสงครามประกาศอิสรภาพ เขาก็เลือกสละอำนาจทางทหารและกลับไร่นาของตนเองที่เมาท์เวอร์นอน การเปรียบเปรยนี้สะท้อนความศรัทธาที่โลกสมัยใหม่ยังมีต่อคุณธรรมแบบโรมัน

ไม่เพียงเท่านั้น กลุ่มนายทหารผู้ผ่านศึกประกาศอิสรภาพยังได้ตั้งสมาคม ‘Society of the Cincinnati’ เพื่อเชิดชูอุดมการณ์ของเขา และชื่อของซินซินนาตัสยังถูกจารึกไว้ในแผนที่โลก เมื่อเมือง ‘Cincinnati’ ในรัฐโอไฮโอถูกตั้งขึ้นเพื่อเป็นเกียรติแก่ชายผู้นี้

จากไร่ริมฝั่งไทเบอร์จนถึงแผนที่สหรัฐอเมริกา เรื่องราวของซินซินนาตัสพิสูจน์ว่า ความทรงจำของผู้นำที่แท้จริงไม่ได้อยู่ที่การครองเก้าอี้ แต่คือการสละเก้าอี้ในเวลาที่ควรสละ เขารบชนะในสนามรบ และชนะใจคนรุ่นหลังด้วยการวางอำนาจลง

และนั่นคือสิ่งที่ทำให้ชื่อของลูเซียส ควินก์ติอุส ซินซินนาตัส ยังส่องสว่างในประวัติศาสตร์การเมือง เขาคือสัญลักษณ์ของความจริงแท้ข้อหนึ่งว่า ความยิ่งใหญ่ของผู้นำ มิได้อยู่ที่การยึดกุมแผ่นดินให้นานที่สุด แต่อยู่ที่การรู้จักถอยออกมาในเวลาที่บ้านเมืองพ้นวิกฤตแล้ว

 

เรียบเรียง: พาฝัน ศรีเริงหล้า

ภาพ: Getty Images

 

อ้างอิง:

"Lucius Quinctius Cincinnatus." Encyclopaedia Britannica, Encyclopaedia Britannica, Inc., 22 July 2025, https://www.britannica.com/biography/Lucius-Quinctius-Cincinnatus.

O’Bryan, Steve. "Lucius Quinctius Cincinnatus." EBSCO Research Starters, EBSCO, 2022, https://www.ebsco.com/research-starters/history/lucius-quinctius-cincinnatus.

"Cincinnatus: The Roman War Hero Who Gave Up Absolute Power." HistorySkills, https://www.historyskills.com/classroom/ancient-history/cincinnatus/.

"Name of the Society of the Cincinnati." The Society of the Cincinnati, https://www.societyofthecincinnati.org/society-of-the-cincinnati-name/.

Álvarez, Jorge. "Cincinnatus, the Dictator Who Voluntarily Renounced His Power Twice After Saving Rome." La Brújula Verde, 7 Feb. 2025, https://www.labrujulaverde.com/en/2025/02/cincinnatus-the-dictator-who-voluntarily-renounced-his-power-twice-after-saving-rome/.

"The American Cincinnatus." The American Revolution Institute, https://www.americanrevolutioninstitute.org/the-american-cincinnatus/